Wie zorgen ervoor dat Nederland een verantwoorde herstart maakt? ‘Nu Nederland stapsgewijs ‘van het slot’ gaat, raakt de rol van OMT en demissionair kabinet langzaam uitgespeeld. En aangezien de coalitiebesprekingen pas net gestart zijn, kunnen we vanuit Den Haag weinig sturing verwachten’, zegt dr. mr. Tim van der Rijken, professioneel bestuurder en dagvoorzitter van de nieuwe leergang Voorzitten Branche- en Beroepsorganisaties.
‘Gelukkig hebben we in ons land een sterk ontwikkeld middenveld, waarop honderden brancheorganisaties en beroepsverenigingen actief zijn. Zij hebben een sleutelpositie in de ontwikkeling van sectoren, door vertaling van beleid naar praktijk en het voorkomen van uitwassen door zelfregulering.’ Van der Rijken haalt aan hoe de coronacrisis deze organisaties opnieuw op de kaart heeft gezet. ‘Zij hebben echt hun meerwaarde getoond in de crisis en zullen ook de komende periode hun verantwoordelijkheid nemen, bijvoorbeeld als het gaat om verduurzaming en brede welvaart.’
Oog voor proces, relatie en inhoud
Binnen deze organisaties heeft de voorzitter een bijzondere rol. Of eigenlijk een combinatie van rollen. Boegbeeld van de branche of beroepsgroep, leider van verandering, verbinder van het bestuur en de leden, sparringpartner van de directeur, onderhandelaar, diplomaat. Goede voorzitters hebben oog voor proces, relatie én inhoud. Ze zijn zakelijk én empathisch. Hebben lef én geduld. Kortom: zij beschikken over een brede set competenties, brede kennis en een breed repertoire.
Wet als extra trigger
Op 1 juli 2021 treedt de Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen in werking. Daarmee wordt veel wetgeving op het gebied van governance gelijkgetrokken voor alle rechtspersonen. ‘Voor veel verenigingen is dit aanleiding om weer eens stil te staan bij de eigen governance. En in die governance is de voorzitter wettelijk verankerd’, aldus Van der Rijken. ‘Het is daarom een goed moment om ook via opleidingen aandacht te besteden aan de complexiteit van deze functie. Een leergang speciaal voor voorzitters van verenigingen bestond echter nog niet. Daarom hebben we deze met vier partijen ontwikkeld.’
Van buiten naar binnen
In de leergang komen vier domeinen waarin de voorzitter van een branche- of beroepsvereniging acteert aan bod: de maatschappij en politiek, de vereniging, het bestuur en het persoonlijk domein. ‘In vier modules van 24 uur gaan we in op de rol van verenigingen in de maatschappij, de organisatie van de vereniging, goed besturen van een vereniging en persoonlijk leiderschap. Zo werken we als het ware van buiten naar binnen’, vertelt Van der Rijken.
Per module staan academische verdieping, casuïstiek en lessen uit de praktijk op het programma. Die invalshoeken zien we ook terug in de indrukwekkende lijst van docenten die een bijdrage leveren. Door de voorafgaande intakes sluit het programma aan bij de leerwensen van de groep. Daarnaast bevat de leergang een traject van peer-to-peer coaching, deels onder begeleiding van een executive coach. En tenslotte zijn er vaardigheidstrainingen op het gebied van woordvoering in de media, onderhandelen of team effectiviteit. Omwille van de interactie en een optimaal leerklimaat bestaat de groep uit maximaal 15 deelnemers.